Szczepienia

W związku  z licznymi pytaniami i wątpliwościami rodziców dotyczących szczepień ochronnych dzieci, zachęcamy do zapoznania się z informacjami na temat szczepień – ich działania, działań niepożądanych i obowiązującego kalendarza szczepień.

Najczęściej zadawane pytania dot. szczepień ochronnych dzieci

Bardzo liczne pytania dotyczą obecności rtęci w szczepionkach. W chwili obecnej żadna dostępna na polskim rynku szczepionka skojarzona dla dzieci nie zawiera rtęci.

Czy jest możliwość wystąpienia autyzmu po szczepieniach?

Informacja taka dotycząca szczepionki przeciw odrze, śwince i różyczce ukazała się wiele lat temu w prasie anglojęzycznej. Po dokładnym badaniu publikacji, łącznie z dochodzeniem policyjnym okazało się, że badanie zostało sfabrykowane na potrzeby fundacji zajmującej się dziećmi z autyzmem i dane w nim zawarte są nieprawdziwe.

Czy jest możliwości naturalnego nabycia uodpornienia po przechorowaniu przez dziecko, bez potrzeby szczepienia?

W przypadku wielu chorób wieku dziecięcego typu świnka czy ospa wietrzna rzeczywiście wytwarza się naturalna odporność, ale często wiążą się one z niekorzystnymi następstwami np.: niepłodność u chłopców po przechorowaniu świnki, niedosłuch po odrze, czy rozwój półpaśca po przebytej ospie wietrznej. Natomiast przechorowanie wirusowego zapalenia wątroby niestety wiąże się z trwałą obecnością wirusa w wątrobie, co może w przyszłości doprowadzić do rozwoju marskości wątroby.

Wiele chorób jest niezmiernie groźnych dla dziecka w momencie zachorowania i może zakończyć się sepsą, jak to ma miejsce w przypadku pneumokoków czy meningokoków. Jeszcze do połowy XX wieku krztusiec, czyli koklusz był przyczyną zgonów bardzo wielu dzieci.

Wieloletni brak pewnych chorób i ich trwałych następstw, jak np. miało to miejsce po przechorowaniu choroby Heinego Medina sprawia, że wielu rodziców nie zdaje sobie sprawy z ich groźby.

Inną argumentacją ruchów anty szczepionkowych jest to, że dzieci nieszczepione też nie chorują. Wynika to z faktu tzw. kokonu ochronnego. Jeśli zaszczepione jest 80% populacji, osoby niezaszczepione są chronione. Jeśli wyszczepialność spadnie poniżej tego poziomu, istnieje realne zagrożenie powrotu wielu groźnych chorób.

Czy jest ryzyko wystąpienia powikłań po szczepieniach?

Powikłania, które się zdarzają są zwykle łagodne i krótkotrwałe. W porównaniu do powikłań chorób występują zdecydowanie rzadziej i są dużo łagodniejsze.

Powikłania szczepień mogą być miejscowe typu zaczerwienienie czy obrzęk w miejscu podania lub ogóle, najczęściej wzrost temperatury, czasem nieutulony płacz dziecka trwający kilka godzin. Poważniejsze powikłania, w tym dotyczące centralnego układu nerwowego, są bardzo rzadkie rzędu ułamka procenta.

Kalendarz szczepień dziecka

Kalendarz szczepień obejmuje szczepienia obowiązkowe, czyli bezpłatne dla pacjenta i zalecane, czyli te, za które płaci pacjent.

Największa ilość szczepień wykonywana jest w pierwszym roku życia. Tuż po urodzeniu dziecko szczepione jest przeciw gruźlicy i wirusowemu zapaleniu wątroby (wzw B).

Następnie po 6. tygodniu życia (7-8 tydzień) w cyklu co 6 tygodni trzykrotnie odbywa się szczepienie przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi i hemofilus influenze (HiB), od 3 miesiąca szczepienie przeciw polio.

W 7. miesiącu życia przypominające szczepienie przeciw wzw B. W drugim roku życia w 13. miesiącu szczepienie przeciw odrze, śwince i różyczce (MMR), a w 18. miesiącu przypominające szczepienie, podobnie jak w pierwszych miesiącach życia.

W następnych latach życia są to dawki przypominające szczepień wcześniej wykonywanych.

Nowością w kalendarzu szczepień są bezpłatne szczepienia przeciw pneumokom i ospie wietrznej dla pewnej grupy dzieci obciążonych chorobami przewlekłymi jak to jest wymienione poniżej:

• po urazie lub z wadą ośrodkowego układu nerwowego, przebiegającymi z wyciekiem płynu mózgowo-rdzeniowego
• zakażone HIV
• po przeszczepie szpiku, po lub przed przeszczepem narządów wewnętrznych, przed lub po wszczepieniu implantu ślimakowego
• chorujące na przewlekłe choroby serca
• schorzenia immunologiczno-hematologiczne
• asplenię wrodzoną, dysfunkcję śledziony, po splenektomii, po leczeniu immunosupresyjnym
• przewlekłą niewydolność nerek i nawracający zespół nerczycowy
• pierwotne zaburzenie odporności
• choroby metaboliczne, w tym cukrzycę
• przewlekłe choroby płuc, w tym astmę
• dzieci od 2 miesiąca do ukończenia 12 miesiąca życia urodzone przed ukończeniem 37 tygodnia ciąży lub urodzone z masą urodzeniową poniżej 2500 g.

Szczepienie przeciw streptococus pneumoniae (pneumokokom) obejmuje dzieci od 2 miesiąca do ukończenia 5 roku życia.

Bezpłatne szczepienie przeciw ospie wietrznej obejmuje dzieci do ukończenia 12. roku życia:

• z upośledzeniem odporności o wysokim ryzyku ciężkiego przebiegu choroby
• z ostrą białaczką limfoblastyczną w okresie remisji
• zakażone HIV
• dzieci do ukończenia 12 roku życia z otoczenia osób z wyżej wymienionymi chorobami, które nie chorowały na ospę
• dzieci z domów dziecka, zakładów opieki długoterminowej, żłobków i innych instytucji opiekuńczych.

Co to są szczepienia skojarzone?

Są to szczepienia, które podane w jednym zastrzyku chronią przed kilkoma chorobami. Na naszym rynku dostępne są szczepionki pięcioskładnikowe (błonica, tężec, krztusiec, poliomyelitis, HiB) i sześcioskładnikowe (oprócz wyżej wymienionych zawierają wzw B).

Terminy szczepień są takie same jak w przypadku szczepień bezpłatnych, zmniejsza się natomiast liczba ukłuć z trzech do dwóch lub jednego w zależności od typu szczepionki. W związku z tym są lepiej tolerowane, powodują mniej działań niepożądanych, mniej stresu i bólu dla dziecka, zawierają acelularny (bezkomórkowy) składnik krztuśca, zawierają mniej antygenów, poza tym dziecko otrzymuje w sumie mniej substancji pomocniczych (konserwantów).

Szczepionki skojarzone są standardowo stosowane u niemowląt w wielu krajach Europy.

Brak groźnych chorób typu ospa wietrzna czy choroba Heinego Medina spowodowała zmniejszenie czujności odnośnie możliwości powrotu pewnych epidemii.

Redakcja merytoryczna artykułu: lek. med. Urszula Marciniak