Paluch koślawy jest częstym schorzeniem stopy powodującym ból i zmiany w jej kształcie.
Przyczyny są różne, a wśród nich zaburzenia statyczne i genetyczne są w większości odpowiedzialne za rozwój deformacji przedniej części stopy i następczy zespół bólowy.
Wśród czynników biomechanicznych na szczególne podkreślenie zasługuje stosowanie obcisłego obuwia na wysokim obcasie. Również płaskostopie predysponuje do niewydolności funkcjonalnej części przedniej stopy. Jednak nie tylko czynniki biomechaniczne powodują deformacje stawów. Wpływ na ich powstanie mogą mieć też choroby układowe, zaburzenia neurogenne czy też czynnik dziedziczny, który jest odpowiedzialny w 68% za rodzinne występowanie palucha koślawego.
Już wiele lat temu wykazano, że nadmierna ruchomość I promienia stopy jest problemem dla prawidłowej biomechaniki stopy. Nadmierne przemieszczenie grzbietowe I kości śródstopia przetacza stopę do wewnątrz, co skutkuje przenoszeniem przez II kość śródstopia większości ciężaru masy ciała. Takie działania tej części stopy, jest przez niektórych wskazywane jako czynnik sprawczy w powstawaniu palucha koślawego. W dalszej kolejności prowadzi to do zmiany rozkładu nacisków w obrębie przedniej części stopy. Jak wykazały badania u tych chorych do największego wzrostu siły nacisku dochodzi w obrębie głowy III kości śródstopia, w dalszej kolejności II i IV. Dla potwierdzenia klinicznie widocznego nasilenia płaskostopia poprzecznego i koślawości palucha konieczne jest wykonywanie badania radiologicznego. Badanie powinno być wykonywane na stojąco w warunkach obciążenia stopy.
Wskazania do zabiegu
Kiedy objawy zaczynają być związane ze stylem życia pacjentów, początkowe leczenie (np. obuwie: szerokie, na niskim obcasie, wkładki ochronne , lód, leki przeciwzapalne) jest często stosowane przez samego chorego. Pacjenci którzy nie reagują na początkowe leczenie lub są niezdolni do samokontroli przy jego stosowaniu powinni zasięgnąć porady chirurga ortopedy.
Leczenie zachowawcze obejmuje edukację zdrowotną chorego – tj. przedstawienie przyczyn i przebiegu schorzenia, ocenę obuwia i wcześniej stosowanego leczenia. Przepisanie niesteroidowych leków p/zapalnych może być wskazane w przypadku objawów bólu stawowego i zapalenia kaletki palucha. Leczenie zachowawcze obejmuje również modyfikację noszonego obuwia, z wybrzuszeniem dla przyśrodkowej obrysu stopy lub szerokie wygodne obuwie. Jeżeli po zastosowanym leczeniu początkowym poprawa jest słaba, nie ma jej wcale lub nastąpiło ponowne zaostrzenie objawów po okresie poprawy, wskazane jest leczenie operacyjne.
Opis zabiegu
Leczenie operacyjne polega na przecięciu pierwszej kości śródstopia (wykonaniu osteotomii) i prawidłowe ustawienie odłamów kostnych względem siebie w pozycji, w której zachowana jest prawidłowa oś stopy. Operacji na tkance kostnej towarzyszy korekcja przyczepów wiązadłowych w otoczeniu deformacji jako uzupełnienie ostatecznego zaopatrzenia . Dokonanie zmian w tkance kostnej i wiązadłowej jest gwarantem ostatecznej korekcji deformacji. W przypadku nieprawidłowej korekcji zarówno kości jak i wiązadeł dochodzi do nawrotu deformacji . W chwili obecnej produkowane są implanty trwale zespalające końce kostne co pozwala na unikniecie problemów w czasie obciążania stopy.
Jak się przygotować? Na 10-14 dni przed przyjęciem należy wykonać podstawowe badania dodatkowe. Należą do nich; grupa krwi, morfologia, elektrolity, układ krzepnięcia, EKG, zdjęcie klatki piersiowej z opisem(dla pacjentów powyżej 45 rż), analiza moczu. Bezwzględnie wymagane jest „ważne II -gie” szczepienie p-WZW B. Jeżeli u pacjenta współistnieje inna choroba, np. serca, płuc, wątroby, nerek lub układu nerwowego należy koniecznie skontaktować się wcześniej ze swoim lekarzem rodzinnym celem wykluczenia przeciwwskazań do operacji. Przyjęcie do Szpitala odbywa się w dniu zabiegu w godzinach rannych na czczo (!!!). Ostateczną kwalifikacje do zabiegu potwierdza operator 2-5 dni wcześniej.
Zalecana diagnostyka przed zabiegiem
Dla potwierdzenia klinicznie widocznego nasilenia płaskostopia poprzecznego i koślawości palucha konieczne jest wykonywanie badania radiologicznego. Badanie powinno być wykonywane na stojąco w warunkach obciążenia stopy.
Przewidywany czas hospitalizacji
Czas pobytu w szpitalu: 1-2 dni. Zabieg przeprowadza się w trybie chirurgii jednego dnia. Pacjent przyjmowany jest na oddział w godzinach porannych i wypisywany następnego dnia rano. W razie konieczności pobyt może zostać przedłużony nawet do kilku dni.
Zalecenia po zabiegu – rekonwalescencja Po operacji należy odciążać kończynę przez 6 tygodni, a w tym czasie dochodzi do zrostu przeciętej kości. Implanty które zespalają kości pozwalają na częściowe obciążanie do 30 % wagi ciała, a przy zastosowaniu specjalnego obuwia, które odciąża operowane miejsce można stawać na stopę pełnym ciężarem. Szwy po operacji usuwa się w 10 dobie. Kontrole rany przypadają standardowo co 7 dni do 3 tyg. od zabiegu .
Opracowanie: dr n. med. Tomasz Konaszczuk