Kryteria rozpoznawania cukrzycy

Cukrzyca oznacza grupę chorób metabolicznych charakteryzujących  się podwyższonym poziomem cukru we krwi, (hyperglikemią). Zasadniczą rolę w regulacji poziomu cukru we krwi odgrywa hormon insulina wydzielana przez trzustkę, a jej rolą jest zwiększenie transportu glukozy do komórek co obniża poziom glukozy we krwi.

Typy cukrzycy

Obecnie wyróżnia się:

• cukrzycę typu 1,  powstającą w wyniku uszkodzenia tzw. komórek beta trzustki, prowadzącą z reguły do bezwzględnego niedoboru insuliny
• cukrzycę typu 2 (nabytą), spowodowaną opornością tkanek obwodowych na insulinę, powodującą względny niedobór insuliny lub w efekcie niewystarczającą jej produkcję.

Na całym świecie dynamicznie wzrasta zapadalność i chorobowość związana z cukrzycą. Wzrost zapadalności na cukrzycę jest spowodowany głównie cukrzycą typu 2, która stanowi 85-95% wszystkich przypadków tej choroby.

Przyczyny i objawy cukrzycy

Bezpośrednie przyczyny wzrostu zachorowalności na cukrzycę typu 2, zwaną też cukrzycą dorosłych, to:

• starzenie się
• częstsze występowanie otyłości
• zwiększająca się kaloryczność stosowanej diety
• mniejsza aktywność fizyczna.

Na obecność cukrzycy mogą wskazywać objawy kliniczne:

• zwiększone pragnienie
• zwiększone oddawanie moczu
• nieuzasadnione zmniejszenie masy ciała
• pojawienie się zmian na skórze.

Jednak u ponad połowy chorych na cukrzycę objawy kliniczne nie występują. Istnieje zatem konieczność prowadzenia badań przesiewowych i czynne poszukiwanie cukrzycy.

Co to jest stan przedcukrzycowy?

Cukrzycę mogą wyprzedzać stany przedcukrzycowe, które rozpoznajemy na podstawie oznaczenia glikemii na czczo: 100-125 mg%  lub nieprawidłowej tolerancji glukozy: 140-199 mg% w 2 godziny po doustnym obciążeniu glikozą/test wykonywany z użyciem 75 g glukozy rozpuszczonej w wodzie. Osoby, u których występuje stan przedcukrzycowy, powinny przeprowadzać badania w kierunku rozpoznania cukrzycy co 1-2 lata.

Diagnoza cukrzycy

Rozpoznanie cukrzycy opiera się na oznaczeniu tzw. glikemii przygodnej większej lub równej 200mg% (oznaczonej o dowolnej porze dnia, niezależnie od posiłku). 2-krotne oznaczenie glikemii na czczo wynoszącej 126mg% lub więcej (pobranie krwi na czczo co najmniej 8 godzin od ostatniego posiłku). Glikemii większej lub równej 200mg% w 2 godzinie po teście doustnego obciążenia glukozą.

Cukrzyca typu 2 i stany przedcukrzycowe często występują z innymi czynnikami ryzyka chorób na tle miażdżycowym: nadciśnieniem tętniczym, otyłością zaburzeniami lipidowymi.

Istotne jest oznaczanie glikemii co najmniej raz na trzy lata wszystkim osobom po 45. roku życia oraz przed 45. rokiem z nadwagą i otyłością, nadciśnieniem tętniczym, z wywiadem cukrzycy w rodzinie (rodzice, rodzeństwo).

Cukrzyca – powikłania

Cukrzyca jest jednym z głównych czynników, oprócz nadciśnienia tętniczego, otyłości i podwyższonego poziomu cholesterolu we krwi, który znacznie przyspiesza i powoduje nieodwracalne zmiany w naczyniach serca, mózgu, kończyn dolnych, zwiększając tym samym ryzyko wystąpienia zawału serca, choroby niedokrwiennej serca, udaru mózgowego oraz objawy niedokrwienne w obrębie kończyn dolnych.

Długo trwająca hyperglikemia powoduje także zmiany w drobnych tętnicach, doprowadzając do uszkodzenia nerek, narządu wzroku.
Z czasem może pojawić się niewydolność nerek, zaburzenia widzenia, neuropatia objawiająca się zaburzeniami czuciowymi szczególnie w obrębie stóp i podudzi.

Celem uniknięcia tych groźnych  powikłań jest prowadzenie okresowych kontroli poziomu cukru we krwi, kontroli ciśnienia tętniczego, utrzymanie prawidłowej wagi ciała, zwiększenie aktywności fizycznej.